Het duurt niet lang meer of het word weer voorjaar. Het leek me nuttig om dit artikel te plaatsen.
Zelf heb ik hier gelukkig slechts één keer ervaring mee gehad maar het blijft uitkijken met
die kleine beestjes. We struinen nogal eens de weilanden en het struikgewas door. Voordat
je het weet draag je zo'n parasiet bij je met alle vervelende gevolgen van dien.
Wat zijn teken?
Teken zijn geclassificeerd als geleedpotigen (Arthropoda), een biologische stam van ongewervelde dieren met poten met gewrichten, een gesegmenteerd lichaam, en een uitwendig skelet. Binnen deze stam horen teken bij de klasse van spinachtigen (Arachnida), een klasse waartoe spinnen en mijten ook behoren, maar insecten (Insecta) niet.
Hoe herken je een teek?
Op het eerste gezicht ziet een teek eruit als een insect, maar teken zijn geen insecten. Er zijn een aantal kenmerkende verschillen. Een teek kan je herkennen aan het aantal poten (let wel: volwassen teken hebben er acht, echter een tekenlarve heeft er nog slechts zes), het aantal lichaamssegmenten (delen) en het steekorgaan op de kop van de teek. De drie belangrijkste verschillen tussen insecten en teken zijn:
• Insecten hebben drie lichaamssegmenten, maar teken hebben er twee.
• Volwassen insecten hebben zes poten, maar volwassen teken hebben er acht.
• Insecten hebben vleugels en antennes, maar teken hebben die niet.
Levenscyclus van de teek
Teken hebben vier levensstadia: ei, larve, nimf, en adult. De larve, nimf, en adult (mannetje en vrouwtje) zijn de actieve stadia waarbij een teek in staat kan zijn om infecties te verspreiden.
Teek Ixodes ricinus: larve – nimf – mannetje – vrouwtje (foto: Fedor Gassner)
Op bovenstaande foto is te zien hoe klein teken in de larve en de nimf stadia zijn! Zelfs in het volwassen stadium zijn teken slechts enkele millimeters groot. Verder is te zien dat de teek in larve stadium 6 poten heeft, terwijl de teek in nimf- en adultstadium 8 poten heeft.
Een teek verandert van het ene actieve stadium naar het andere actieve stadium door vervelling, wat inhoud dat de teek het oude skelet afwerpt en een nieuwe ontwikkelt die past bij de nieuwe lichaamsstructuur van de teek. Het vervellen vind plaats direct nadat de teek zich heeft gevoed en duurt meestal een paar dagen. De gehele levenscyclus van een teek duurt gemiddeld 2 jaar, maar kan ook slechts 1 jaar tot wel 3 jaar duren, afhankelijk van de beschikbaarheid van voedsel.
Op bovenstaande foto is links een teek in larve stadium en rechts een volgezogen vrouwtjes teek te zien. Een enorm verschil in grootte! Alleen vrouwtjesteken nemen bij hun laatste bloedmaaltijd zo enorm in volume toe. Hierna leggen ze duizenden eitjes.
Hoe de teken zich voeden
Als parasieten zijn teken voor hun voeding volledig afhankelijk van de bloed- en weefsel vloeistof van een gastheer, wat een mens, een huisdier, of een wild dier kan zijn, waaronder zoogdieren, vogels en reptielen. Teken bevinden zich in bossen, duinen maar ook vaak in tuinen. Teken gedijen in een vochtige omgeving en leven gewoonlijk in de nabijheid van potentiële gastheren.
Teken klimmen in grassen, struiken en kreupelhout en wachten tot een gastheer vlak langs komt en grijpen zich daaraan vast. Ze detecteren hun potentiële gastheer door de uitgestraalde lichaamswarmte, uitstoot van kooldioxide en wellicht ook door geuren. Een teek blijft gewoonlijk lager dan een meter boven de grond en kan niet springen of vliegen. Dat een teek zich uit een boom laat vallen als een gastheer langskomt, is waarschijnlijk een misvatting.
De meeste teken voeden zich bij voorkeur niet op mensen, maar op herten, muizen, eekhoorns, en vogels. De larven en nimfen vaak op kleine zoogdieren, en de volwassen teken vaak op grotere zoogdieren. Maar als een mens toevallig op het juiste moment langskomt, kan deze ook worden gezien als een geschikte gastheer.
De teek kan via de benen van een persoon omhoog klimmen en nestelt zich bij voorkeur in huidplooien, maar ook wel gewoon op een been of arm. Naast in het wild voorkomende zoogdieren, worden vooral honden, katten en mensen gebeten.
De beet van een teek
In het speeksel van de teek zit zowel een verdovende stof als een stof die de bloedstolling tegengaat. Hierdoor wordt de tekenbeet niet gevoeld, en kan de teek zich onmerkbaar ergens neerzetten. Een teek kan enige dagen tot wel een week lang op dezelfde gastheer blijven zitten.
Uit het laatste onderzoek naar teken in Nederland bleek van de onderzochte teken gemiddeld 23,6% geïnfecteerd te zijn met Borrelia burgdorferi. Een volwassen vrouwtjes teek die ziekteverwekkers bij zich draagt kan deze aan een deel van de eitjes doorgeven. De eitjes en de larven kunnen dus al geïnfecteerd zijn.
Maar de meeste teken raken geïnfecteerd door zich te voeden met geïnfecteerd bloed van een gastheer. Vooral de nimfen, die al een keer bloed hebben gezogen en dus een grotere kans hebben geïnfecteerd te zijn, vormen een groot risico voor mensen. Daar ze kleiner zijn dan de volwassen teken, worden ze makkelijker over het hoofd gezien.
Hoe langer een geïnfecteerde teek vastzit, hoe groter de kans op een infectie. Een teek moet daarom snel, maar wel secuur, worden verwijderd.
Bron: Lymenet Nederland.